Күптән элек кояшлы көнне, Урта диңгез ярындагы Белус елгасы тамагына зур Финикия сәүдә корабы килде. Кораб табигый сода кристалллары белән тулы иде. Мондагы диңгезнең кимүе һәм агымының регулярлыгы өчен экипаж ышанмады. Осталык. Кораб елга тамагыннан ерак булмаган матур комбинатка килеп җиткәч, агып төште.
Көймәгә эләккән финиклар зур көймәдән сикереп тордылар һәм бу матур комбинатына йөгерделәр. Сандугач йомшак һәм нечкә ком белән тулы, ләкин чүлмәккә ярдәм итә алырлык кыялар юк. Кемдер көймәдәге табигый кристалл содасын кинәт исенә төшерде, шуңа күрә барысы бергә эшләделәр, чүлмәк ясау өчен дистәләгән кисәкләр күчерделәр, аннары яндыру өчен утын куйдылар Алар тордылар. Тиздән аш әзер иде. Савыт-саба җыеп, көймәгә кире кайтырга әзерләнгәч, кинәт искиткеч күренеш таптылар: мин чүлмәк астындагы ком өстендә ялтырап торган һәм балкып торган нәрсәне күрдем, ул бик матур иде. Барысы да моны белми иде. Нәрсә ул, мин хәзинә таптым дип уйладым, шуңа күрә аны ташладым. Чынлыкта, ут пешергәндә, чүлмәкне яклаучы сода блокы югары температурада җирдәге кварц комы белән химик реакция ясады, пыяла ясады.
Акыллы Финиклар бу серне очраклы рәвештә ачкач, алар аны ничек ясарга икәнен тиз белделәр. Алар башта кварц комы һәм табигый сода куштылар, аннары аларны махсус мичтә эреттеләр, аннары стаканны зур күләмдә ясадылар. Кечкенә пыяла бусы. Бу матур бусы чит ил кешеләре белән тиз популярлашты, һәм кайбер бай кешеләр хәтта аларны алтын һәм бизәнү әйберләренә алыштырдылар, һәм Финиклар байлык эшләделәр.
Чынлыкта, Месопотамиялеләр б. Э. К. 2000 елдан ук гади пыяла савытлар җитештерәләр, һәм чын пыяла савытлар Мисырда б. Э. Безнең эрага кадәр IX гасырдан пыяла җитештерү көннән-көн алга китә. VI гасыр алдыннан Родос һәм Кипрда пыяла заводлары булган. Безнең эрага кадәр 332 елда төзелгән Александрия шәһәре ул вакытта пыяла җитештерү өчен мөһим шәһәр булган.
VII гасырдан алып, Месопотамия, Фарсы, Мисыр һәм Сүрия кебек гарәп илләре дә пыяла җитештерүдә чәчәк ата. Алар мәчет лампалары ясау өчен чиста пыяла яки тапланган пыяла куллана алдылар.
Европада пыяла җитештерү чагыштырмача соңрак күренде. XVIII гасырга кадәр европалылар Венециядән югары класслы пыяла савытлар сатып алдылар. Бу хәл XVIII гасыр Европа Ravenscroft белән ачыкланды Алюминий пыяла әкренләп үзгәрде, һәм пыяла җитештерү тармагы Европада чәчәк атты.
Пост вакыты: 01-2023 апрель